«Ο Κοινωνικός Στρατηγός»: Κούρτ φον Σλάιχερ

 

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από το βιβλίο «Der Fragebogen» του Συντηρητικού Επαναστάτη Ernst Von Salomon. Στο ακόλουθο κείμενο ο Salomon συζητάει μαζί με τον Hans Zehrer για τον στρατηγό Κουρτ Φον Σλάιχερ, τον τελευταίο Καγκελάριο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ο Hans Zehrer άνηκε και αυτός στους κύκλους της Συντηρητικής Επανάστασης και ήταν εκδότης του περιοδικού «Die Tat» το οποίο σε μεγάλο βαθμό απηχούσε τις απόψεις του Σλάιχερ ο οποίος ήταν και προσωπικός φίλος του Zehrer. Παρά τα ψέματα που ακούγονται κατά καιρούς για τον Σλάιχερ η αλήθεια ήταν ότι ουδέποτε υπήρξε ένας δεξιός φιλελεύθερος πολιτικός αλλά ένας γνήσιος Πρώσος στρατοκράτης που ευαγγελιζόταν την εφαρμογή ενός αριστοκρατικού σοσιαλισμού. Προκειμένου να το πετύχει αυτό προσπάθησε αρκετές φορές να έρθει σε συνενόηση με τους εθνικοσοσιαλιστές, ωστόσο όλες του οι προτάσεις απορρίφθηκαν. Στα πλαίσια της φιλο-εθνικοσοσιαλιστικής του πολιτικής ο Σλάιχερ ήταν αυτός που εισήγηθηκε την επαναδραστηριοποίηση των S.A και των S.S τα οποία είχε απαγορεύσει η κύβερνηση Brunning ενώ ανέπτυξε και στενές σχέσεις με τον Γκρέγκορ Στράσσερ. Περισσότερα όμως σχετικά με την πολιτική του Σλάιχερ και τους τακτικισμούς της περιόδου αναλύονται ΕΔΩ

Ο Κοινωνικός Στρατηγός: Κούρτ φον Σλάιχερ

«Ο Zehrer είπε: 

- «Αυτά τα τελευταία δύο χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης ήταν, στον τομέα της διανόησης, μία από τις πιο παραγωγικές περιόδους της ιστορίας μας. Δεν έχει υπάρξει ποτέ στο παρελθόν της Γερμανίας τόση πολλή σκέψη και τόσος πολύς σχεδιασμός. Το κέλυφος έσπασε καθώς οι παλιές φιγούρες ξεκίνησαν να εξαφανίζονται μία προς μία και πάνω από τα σύννεφα της μπαγιάτικης γλώσσας ξεκίνησαν σιγά - σιγά να αναδύονται ανθρώποι που μιλούσαν όλοι μία γλώσσα εντελώς νέα μα κοινή σε όλους. Ξαφνικά οι παλιές, πεπερασμένες διαιρέσεις, οι ανόητες διακρίσεις των κοινοβουλευτικών εδρών της «Δεξιάς» και της «Αριστεράς» έπαψαν να υφίστανται. Η ιδεολογική πλημμύρα υποχώρησε και ήταν πλέον δυνατό να μιλήσουμε λογικά. Ήταν σαν ένα ρεύμα καθαρού αέρα. Όλα έδειχναν δυνάτα εφόσον τα κάναμε με τον ορθό τρόπο και παντού υπήρχε η δυνατότητα να πράξουμε ακριβώς έτσι. Αυτό που έπι χρόνια κηρύττονταν ως «η απόλυτη σοφία» πλέον δεν ίσχυε. Τα πάντα απέκτησαν νέο νόημα. Στη συνέχεια όμως, έγινε αντιληπτό ότι σε κάθε συζήτηση ήταν παρών ένας σιωπηλός καλεσμένος, ο οποίος ήταν συνήθως αόρατος αλλά κατάφερνε και την έλεγχε δίνοντας το θέμα, ορίζοντας τις μεθόδους και αποφασίζοντας για την κατεύθυνση. Και αυτός ο σιωπηλός καλεσμένος ήταν ο Αδόλφος Χίτλερ. Η σιωπή του ήταν παράξενη αν όχι πραγματικά απαίσια. Και δεδομένου ότι δεν έπρεπε να τον πιάσουν και να τον αναγκάσουν να συμμετέχει στην διαμάχη, η συζήτηση κουκουλώθηκε μέσα από ιδέες, έργα και αγωνίες. Ήδη από το 1920 άνδρες όλων των κομμάτων, από τα «Δεξιά» ως τα «Αριστερά» συναντιόντουσαν και συζητούσαν. Ναι, ακόμη και οι κομμουνιστές διανοούμενοι ήταν κοινωνικοί και ξεχώριζαν στις συζητήσεις. Μόνο οι εθνικοσοσιαλιστές δεν συμμετείχαν ποτέ. Καταρχάς όλοι πίστευαν ότι εν τέλει θα εμφανίζονταν και εκείνοι και θα απολάμβαναν την ομιλία, η απουσία τους όμως οφειλόταν στο γεγονός ότι δεν είχαν διανοούμενους ανάμεσα τους. Και έτσι δεν ήρθαν, δεν ήρθαν ποτέ! Και ενώ οι συζητήσεις συνεχίζονταν, οι καβγάδες άρχιζαν και τελειώναν πάνω από ποτήρια τσαγιού ή ουίσκι, τα SA περπατούσαν μα σταθερό βήμα στους δρόμους των πόλεων. Από όλα τα ζιζάνια που φύτρωναν τόσο επιδεικτικά κανένα δεν συγκρινόταν με την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού. Κανένα, μέχρι την έλευση του Σλάιχερ. Αυτός ο άνθρωπος είχε την σωστή ιδέα!»

- «Ένας στρατηγός όπως πολλοί άλλοι και ένας καγκελάριος όπως πολλοί άλλοι, που συνετρίβει όπως όλοι οι άλλοι!»

- «Είχε το σχέδιο!» επέμεινε ο Zehrer. «Ήταν δυνατό, ακόμη και το 1932 ήταν ακόμη δυνατό να κόψουμε τον γόρδιο δεσμό της ατέρμονης συζήτησης και να βγάλουμε στο φως τον σιωπηλό καλεσμένο». 

- «Για να ξαναρχίσει η συζήτηση;»

- «Ναι, Θεέ μου! Και η συζήτηση θα μπορούσε να ξεκινήσει σε ένα διαφορετικό, θετικό πλαίσιο, χωρίς την μόνιμη θανατηφόρα απειλή που προσέφερε το ανερχόμενο κύμα της απρόσωπης ισχύος. Ο Σλάιχερ δεν ήθελε να δώσει στους εθνικοσοσιαλιστές καμία εξουσία, ήθελε να τους πολεμήσει, επιθυμούσε να εφαρμόσει την ultima ratio. Τον ήξερα και δεν μου άφησε καμία αμφιβολία για αυτό. Μία φορά που ήμουν μαζί του - ήταν Καγκελάριος τότε - η αλλαγή της φρουράς έγινε στην από κάτω αυλή. Η παλιά φρουρά έβγαινε με τύμπανα μπροστά και ο Σλάιχερ, ως όφειλε λόγω της παράδοσης, σηκώθηκε και προχώρησε προς το παράθυρο. Κοίταξε κάτω για λίγο και μετά γύρισε προς το μέρος μου και είπε: «Επιτέλους, αυτό είναι το μόνο που μας έμεινε. Αυτή είναι η μόνη πραγματική δύναμη!». 

- «Ιδέα; Δύναμη για ποιο πράγμα;»

- «Τι άλλο έπρεπε να ήθελε; Ακόμη ένα νέο Weltanschauung με το οποίο θα μάγευε τις μάζες; Να καλέσει τον Βελζεβούλ για να διώξει τον Διάβολο; Δεν είχε αυταπάτες. Ήξερε πολύ καλά ότι για δέκα, δεκαπέντε, ίσως και είκοσι χρόνια η κυβέρνηση του έπρεπε να βασίζεται στις ξιφολόγχες. Άλλωστε, οι εθνικοσοσιαλιστές είχαν ήδη παραδοθεί μία φόρα όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με την παλιά Ράιχσβερ. Ήταν μία δύσκολη επιχείρηση αλλά ο Σλάιχερ δεν είχε κανέναν δισταγμό να είναι τόσο σκληρός όσο έπρεπε».

- «Και όμως δεν ήταν».

- «Αυτό δεν ήταν δικό του λάθος, ούτε της Ραίχσβερ. Πίσω του βρίσκονταν οι διοικητές των στρατιωτικών περιφερειών. Οι στρατηγοί εκείνη την εποχή δεν ήταν καθόλου κακοί. Ήταν πολύ καλύτεροι από ότι πιστέυουμε σήμερα. Είχαν λάβει όλοι εκπαίδευση από τον Seeckt και ήταν όλοι νέοι αξιωματικοί του Γενικού Επιτελείου κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν ταγματάρχες έξυπνοι και γρήγοροι, όχι φθαρμένοι. Ούτε η περίοδος Seeckt τους έφθειρε, αντιθέτως τους εκπαίδευσε. Ίσως η εξέλιξη τους ήταν κάπως πολύ γρήγορη και ίσως η ζωή τους κάπως πολύ εύκολη και ίσως μερικοί εξ αυτών να ήταν χορτασμένοι από επαγγελματική επιτυχία αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είχαν πολεμήσει για την Ράιχσβερ την οποία δημιούργησαν και σχημάτισαν οι ίδιοι. Για τους νεότερους αξιωματικούς δυσκολεύομαι να μιλήσω, αλλά οι στρατηγοί σίγουρα και άνευ όρων ήταν πρόθυμοι να πυροβολήσουν!»

- «Είναι γνωστό ότι οι στρατιωτικοί πιστεύουν ότι ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων. Αλλά δεν εχώ γνωρίσει ακόμη κάποιον που ενώ το παραδέχεται αυτό να ισχυρίζεται ότι ο εμφύλιος πόλεμος είναι η μητέρα των πάντων».

- «Ο Σλάιχερ το αντιλήφθηκε. Αυτό ακριβώς ήγειρε την ετοιμότητα του να δράσει έτσι. Σχεδίαζε να στηριχτεί σε δυνάμεις που δεν είχαν φτάσει ακόμη σε πλήρη καρποφορία. Στην εξωτερική πολιτική, η στενή συνεργασία με την Ρωσία, ήταν θα λέγαμε μια παράδοση που η Ράιχσβερ κληρονόμησε από την εποχή του Μπίσμαρκ. Στην εσωτερική πολιτική δεν θα αρκούταν στο κοινοβουλευτικό σύστημα. Τα κόμματα τελείωσαν αλλά όχι τα συνδικάτα! Ο Σλάιχερ ήθελε σοσιαλισμό. Ήθελε μία σοβαρή αυστηρή μορφή του: επιθυμούσε είπε να οργανώσει την γερμανική οικονομία στη βάση της λακωνικής λιτότητας η οποία θεωρούσε ότι ήταν η μόνη ταιριαστή στη Γερμανία οικονομική βάση. Η αντίληψη του για τον σοσιαλισμό ήταν πολύ πιο σοβαρή από αυτή των συνδικάτων. Ο Leipart, πρόεδρος των συνδικάτων, τρόμαζε με το θάρρος του. Πάνω από όλα αυτά τα σχέδια κρεμόταν η απορία «τι θα πεί ο Bumke;». Ο Bumke ηταν πρόεδρος του Reichsgericht, του Ανωτάτου Εθνικού Δικαστηρίου. Ο Leipart αν και πρόθυμος φοβούταν την λογική του Σλάιχερ, γιατί ο Σλάιχερ ήταν πρόθυμος να κυβερνήσει χωρίς σύνταγμα εφόσον αυτό χρειαζόταν. Η τραγωδία του συστήματος της Βαϊμάρης είναι ότι αυτά τα σχέδια ναυάγησαν λόγω νομιμότητας. 

- «Αυτό» είπε ο Zehrer «ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα του 1932. Όταν λες Α πρέπει να λες και Β. Οι άνθρωποι του Σέβερινγκ είχαν ήδη φτάσει στο Ζ. Ο Σλάιχερ ήθελε να ξεκίνησει το αλφάβητο από την αρχή. Ήθελε να θεσπίσει εκ νέου τον νόμο, να συντάξει ένα νέο σύνταγμα που θα ήταν πραγματικά γερμανικό, κάτι το οποίο σίγουρα δεν ήταν το έγγραφο της Βαϊμάρης. Ο κύριος λόγος που η αριστερά αντιτάχθηκε στις προτάσεις ήταν η δυσπιστία προς τη φράση «στρατιωτική δικτατορία». Οι δευτέρας διαλογής πολιτικοί είχαν δεί πολύ συχνά αυτόν τον μπαμπούλα ζωγραφισμένο στον τοίχο. Αν και κάτι τέτοιο δεν ήταν πραγματική απειλή προς τα σχέδια του, μετρούσε εναντίον του το ίδιο. Όλο αυτό ήταν αποτέλεσμα της συνταγματικής ανάπτυξης της Γερμανίας που συντελούνταν τα τελευταία 70 έτη. Οι συνθήκες ήταν παρόμοιες με αυτές του Μπίσμαρκ που κυβέρνουσε με την εμπιστοσύνη του βασιλιά και στηριζόμενος στον στρατό του παραμερίζοντας το Λάντταγκ και τις πλειοψηφίες, καθότι μόνο έτσι μπορούσε να επιτευχθεί η ενότητα του Ράιχ. Το 1932 φάνηκε στον Σλάιχερ ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για την διατήρηση του Ράιχ».

- «Δεν ήταν η ύπαρξη του εθνικοσοσιαλισμού που συνέτριψε τον Σλάιχερ, αλλά μερικά εντελώς διαφορετικά πράγματα τα οποία αδυνατούσε να υπολογίσει. Ο Σλάιχερ ήταν η επιτομή ενός τύπου, που ακόμη και τότε σπάνιζε, ήταν ένας καλλιτεχνικός στρατιωτικός. Ήταν ασυνήθιστα καλά μορφωμένος, έξυπνος και είχε ποικιλία ενδιαφερόντων. Είχε προτεσταντική νηφαλιότητα, ενέργεια και κοφτερό μυαλό. Θα μπορούσε να πει κανέις ότι ήταν οι θετικές του αρετές που τον κατέστρεψαν. Οι ιδέες του ήταν βασισμένες σε μία πολύ τυχερή περίσταση - την σχέση του με τον ηλικιωμένο Χίντερνμπουργκ. Ως στρατηγός άνηκε στο ίδιο σύνταγμα με τον στρατάρχη και είχαν ανατραφεί και οι δύο με τις ίδιες απόψεις. Αν υπήρχε ποτέ ξανά η ευκαιρία να αναβιώσουν οι εξαιρετικά παραγωγικές σχέσεις αμοιβαίας  εμπιστοσύνης μεταξύ του Αρχηγού του Κράτους και του Καγκελαρίου που είχαν σημαδέψει την σχέση μεταξύ του Βίσμαρκ και του Βασιλιά Γουλιέλμου Α', τοτέ αυτή ήταν τώρα. Όταν ο Σλάιχερ ανέλαβε το αξίωμα του Καγκελαρίου του Ράιχ, ήταν φυσικά απόλυτα σίγουρος ότι είχε την εμπιστοσύνη του Hindenburg».

- «Είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαπιστώσουμε τι συνέβαινε στο κεφάλι του Χίντενμπουργκ εκείνη την περίοδο. Καθώς περνούσε ο καιρός ο Σλάιχερ κατέληγε στο συμπέρασμα ότι αυτό που άρεσε όλο και λίγοτερο στον γέρο ήταν ο σοσιαλισμός που επιθυμούσε να εφαρμόσει. Ο γέρος απολάμβανε τις σοσιαλιστικές απόψεις όταν του τις παρουσίαζαν κατάλληλοι άνθρωποι όπως πχ επαγγελματίες σοσιαλιστές. Μπορούσε να τις δεχτεί από τέτοιους άνθρωπους γιατί δεν υπήρχε λόγος να τους φοβάται. Στο κάτω - κάτω υπήρχε το σύνταγμα - ο Χίντενμπουργκ το ήξερε απέξω - και ήταν ασυμβίβαστο με τον σοσιαλισμό. Υπήρχε όμως και η εγγενής νομιμότητα αυτών των ανθρώπων οπώς επίσης υπήρχαν και άφθονα διαθέσιμα αντίβαρα. Αλλά τώρα έρχεται ο Σλάιχερ, ένας άνθρωπος του συντάγματος και μιλάει για σοσιαλισμό στα σοβαρά! Δυναμικός, εργατικός, έξυπνος και χωρίς νομικούς ενδοιασμούς, αν πρέπει να ειπωθεί με μία λέξη, στρατιώτης! Ο Σλάιχερ του φαινόταν απαίσιος και τον έκανε να νιώθει άβολα και έτσι, όταν πέρασε στην επίθεση δεν έλαβε την κατάλληλη υπόστηριξη από τον γέρο.

- «Μόλις τα πράγματα έφτασαν σε αυτό το στάδιο και μόλις το τι συνέβαινε άρχισε να διαρρέει, ήταν σαφές ότι όλοι όσοι αντιλαμβάνονταν την κατάσταση θα απομακρύνονταν. Οι διανοούμενοι, η υποχωρητική αστική τάξη, Εβραίοι επιχειρηματίες όπως ο Kurt Tocholsky ήταν έτοιμοι να τα βρούν με τους εθνικοσοσιαλιστές. Το ίδιο ο Μάισνερ με τον Πάπεν που συνέχιζαν να ψιθυρίζουν στο αυτί του γέρου κυρίου: «Έρχονται οι εθνικοσοσιαλιστές, είναι αναπόφευκτο και ούτως ή άλλως είναι απολύτως συνταγματικοί, καιρός να τους διευκολύνουμε να σώσουν ότι γίνεται να σωθεί έτσι ώστε να γλιτώσουμε τα χειρότερα» και ούτω καθεξής και ούτω καθεξής. Αυτά ήταν προσωπικές ραδιουργίες που συνέτριψαν τον Σλάιχερ». 

- «Αυτή ήταν σίγουρα μία τραγωδία, αλλά μία τραγωδία που αφορά τον Σλάιχερ. Η ιστορία δεν κρατά αρχείο χαμένων ευκαιριών». 

- «Εσύ τολμάς, μα η πολιτική το πραγματοποεί. Και σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τον λογαριασμό. Σήμερα είμαστε όλοι υπεύθυνοι. Σήμερα δεν μας ρωτούν μόνο «τι έκανες;» αλλά και «τι δεν κατάφερες να κάνεις;».

ΠΗΓΗ

Διαβάστε επίσης: 'Ηταν ο Γκρέγκορ Στράσσερ προδότης;