Ο Μαρξισμός ως φιλελευθερισμός

 

O Όττο Στράσσερ ήταν αντικομμουνιστής. Όμως ο αντικομμουνισμός του διέφερε από τον σημερινό ακροδεξιό αντικομμουνισμό. Ο Όττο Στράσσερ δεν στρεφόταν εναντίον του μαρξισμού επειδή θα μας «στερούσε την ατομική ιδιοκτησία» ή απλά επειδή ο Μάρξ ήταν Εβραίος αλλά διότι διαγίγνωσκε εντός του εγγενώς φιλελεύθερο στοιχείο που τον καθιστούσε μία ακατάλληλη μορφή σοσιαλισμού. Ήδη από την διακήρυξη της αποχώρησης του από το NSDAP  σημείωνε: «Στον μαρξισμό το εγγενώς σωστό σοσιαλιστικό συναίσθημα συνδέεται με το εσφαλμένο δόγμα του φιλελεύθερου μηχανισμού και με τον διεθνισμό, ενώ στην αστική τάξη το εγγενώς σωστό εθνικιστικό συναίσθημα συνδέεται με τον φιλελεύθερο ορθολογισμό και τον καπιταλισμό. Αντιτιθέμεθα τόσο στον μαρξισμό όσο και στην αστική τάξη και κατά συνέπεια δεν αντιλαμβανόμαστε καμία ουσιαστική διαφορά, αφού το φιλελευθέρο στοιχείο που ενυπάρχει και στους δύο τους καθιστά εχθρούς μας» και δεν είχε καθόλου άδικο. Και ο μαρξισμός και ο φιλελευθερισμός είναι δύο ιδεολογίες με κοινή αφετηρία, αυτή του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, δύο ιδεολογίες οι οποίες έχουν ως επίκεντρο το άτομο και δύο ιδεολογίες οι οποίες προτάσσουν τις ίδιες φιλοσοφικές αρχές, αυτές του υλισμού, του ορθολογισμού, του διεθνισμού και της ισότητας. Κάνοντας μια περιγραμματική ανάλυση, για τους μαρξιστές το «άτομο» καθορίζεται από το πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων, οι οποίες με την σειρά τους αποτελούν αντίκρισμα των ταξικών σχέσεων παραγωγής. Ο αγώνας που δίνουν διαμέσου της ταξικής πάλης για την «κοινωνική απελεύθερωση» έχει ως τελικό σκόπο την πλήρη «ελευθερία» του ατόμου (κατάλυση θεσμού οικογένειας, διάλυση εθνικής ταυτότητας, κατάργηση μορφών ιεραρχίας κτλ)  και το μέγιστο δυνατό υλικό όφελος για αυτό. Το φιλελεύθερο στοιχείο είναι λοιπόν εμφανές! Το κείμενο που ακολουθεί είναι αποσπάσμα από το ιδεολογικό μανιφέστο του Όττο Στράσσερ Germany Tomorrow και καταδεικνύει ακριβώς όλα τα παραπάνω, δηλαδή ότι ο μαρξισμός αποτελεί μία εξέλιξη του φιλελευθερισμού και για αυτό η σύγκρουση μαζί του είναι αναπόφευκτη. Ενδεικτικό για τον τρόπο σκέψης του Όττο Στράσσερ είναι το κείμενο ΕΔΩ στο οποίο ταυτίζει τον συντηρητισμό με την «ιδέα του Εμείς» και τον φιλελευθερισμό με την «ιδέα του Εγώ». 

ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ

«Μου φάνηκε επίσης απαραίτητο να ξεκινήσω το Τρίτο Μέρος με μια σαφή δήλωση των φιλοσοφικών θεμελίων του γερμανικού σοσιαλισμού, έτσι ώστε να μπορέσω νε εξηγήσω από νωρίς την εσωτερική και θεμελιώδης αντίθεση του γερμανικού σοσιαλισμού με τον διεθνή μαρξισμό - ένα θέμα στο οποίο θα πρέπει να γίνεται υπαινιγμός συνέχεια. Για εμάς τους εθνικοσοσιαλιστές, φυσικά δεν τίθεται θέμα για το αν ο μαρξισμός είναι εφεύρεση του «Εβραίου Μάρξ» ειδικά σχεδιασμένη να οδηγήσει τους Γερμανούς εργάτες σε λάθη ή ακόμη και στη φτώχεια. Για εμάς ο μαρξισμός είναι ένας σοσιαλισμός εξίσου φιλελεύθερος και αλλότριος, ένα δόγμα του οποίου οι φιλελεύθεροι παράγοντες το καθιστούν αναγκαστικά ακατάλληλο για την οικοδόμηση του σοσιαλιστικού (δηλαδή συντηρητικού) μέλλοντος και του οποίου το πρόγραμμα θα συμπαρασυρθεί από την πτώση του φιλελευθερισμού. 

Αυτό ισχύει τόσο για τον συνταγματικό μαρξισμό του Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας, όσο και για τον επαναστατικό μαρξισμό του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας. Κάτι το οποίο φαίνεται από το γεγονός ότι το Σ.Κ.Γ (Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας) δεν είναι λιγότερο εχθρικό προς τον εθνικοσοσιαλισμό από το Κ.Κ.Γ (Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας). 

Αρχικά δεν υπήρχε τίποτα «λαθεμένο» με αυτό τον φιλελεύθερο αλλοτριωτισμό. Οφειλόταν απλώς στο γεγονός ότι η λαχτάρα για το σοσιαλισμό άρχισε να βρίσκει έκφραση στην εποχή οπού κυριαρχούσε η «ιδέα του Εγώ», δηλαδή ο φιλελευθερισμός. Υπό αυτές τις συνθήκες ο σοσιαλιστικός αγώνας των εργατών έπρεπε είτε να αντιμετωπίσει την αναπόφευκτη ήττα (όπως ηττήθηκαν στον Αγροτικό Πόλεμο του 1525 καθώς και τότε κυριαρχούσε ο φιλελευθερισμός)[1] είτε να προσαρμοστεί στις κρατούσες φιλελεύθερες ιδέες. 

Χάρη στον Μάρξ, τον Ένγκελς, τον Κάουτσκι κλπ (όλοι τυπικά φιλελεύθεροι και λόγω της καταγωγής τους και λόγω της φύσης τους) ο σοσιαλισμός πήρε τη φιλελεύθερη πορεία προς την αλλοτρίωση, όπως φάνηκε ξεκάθαρα από τις σχέσεις του με τη Διεθνή, τις τακτικές του ταξικού πολέμου και την υλιστική φιλοσοφία του. 

Για αυτό το λόγο και μόνο για αυτόν θα είναι αδύνατο για το μαρξισμό να έχει διαμορφωτικό ρόλο στις επερχόμενες εξελίξεις και για αυτό το λόγο η παρακμή του φιλελευθερισμού θα τον συμπαρασύρει. 

Ο συγγραφέας άφησε σκόπιμα τις παραπάνω παραγράφους όπως ακριβώς γράφτηκαν το 1931 για να δείξει πως η αλήθεια των όσων έγραφε τότε έχει επιβεβαιωθεί από τα μεταγενέστερα γεγονότα. Η καταστροφή των μαρξιστικών κομμάτων στην Ιταλία, τη Γερμανία και την Αυστρία - εν μέρει επίσης στην Ισπανία - γίνεται κατανοητή μόνο όταν αντιληφθούμε ότι αποτελεί τη μοιραία συνέπεια της εξασθένισης της φιλελεύθερης ιδέας και των συναφών μορφών της. Ούτε οι διαφορές στη στρατηγική που μετήλθαν οι δύο κύριες τάσεις του μαρξισμού, ο κομμουνισμός και η σοσιαλδημοκρατία, ούτε ακόμη οι διαφορές στη τακτική που άσκησε ο μαρξισμός στους έσχατους αγώνες του στη Γερμανία και την Αυστρία στάθηκαν ικανοί να τον σώσουν από την μοίρα του. 

Επιπλέον αν αναλογιστούμε τη θέση των μαρξιστικών κομμάτων στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, παρατηρούμε ότι ούτε στην επαναστατική, ούτε στη μεταρρυθμιστική του μορφή ο μαρξισμός διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στα ευρωπαϊκά γεγονότα. Σε αυτό το σημείο είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ο ρόλος τον οποίον εξακολουθούν να διαδραματίζουν τα διάφορα μαρξιστικά κόμματα είναι ανάλογος της προσκόλλησης τους στο έθνος ενώ οι πολυάριθμες και ευπρόσδεκτες προσπάθειες αναπροσαρμογής του μαρξισμού, εκκινούν αναγκαστικά από την ανανεωμένη προσέγγιση μεταξύ έθνους και εργατών. 

Ωστόσο, εν όψει του γεγονότος ότι το «Πολεμήστε τον Μαρξισμό» έχει καταστεί ένα επίκαιρο σύνθημα, μου φαίνεται δίκαιο και αξιοπρεπές να επισημάνω το πόσα το μαρξιστικό εργατικό κίνημα έχει πετύχει για λογαριασμό του ευρύτερου λαού και των μαζών και ιδιαίτερα να τονίσω τη σημασία των συνδικαλιστικών οργανώσεων. 

Όμως η γνώση και η παραδοχή των άνω πραγμάτων καθιστά ακόμη πιο αναγκαίο να διερευνήσουμε το γιατί ο μαρξισμός ήταν μία πολιτική αποτυχία και εδώ δεν θα σταθώ στη μαρξική θεωρία αλλά στη πολιτική πρακτική των μαρξιστικών κομμάτων. Αυτή είναι που πάνω από όλα πρέπει να διατηρηθεί στο προσκήνιο κατά τη διάρκεια των ερευνών που θα ακολουθήσουν»

Σημειώσεις:

[1]: Ο Γερμανικός Αγροτικός Πόλεμος ήταν αγροτική ταξική εξέγερση που έλαβε χώρα στη Γερμανία το 1525. Ο Ένγκελς απέδωσε την αποτυχία της εξέγερσης στον θεμελιώδη συντηρητισμό της.